Hiện nay, trong đầu tư chứng khoán rất nhiều nhà đầu tư sử dụng đòn bẩy tài chính đó là margin. Vậy margin là gì, làm thế nào để sử dụng nó một cách hiệu quả nhất,…? Bài viết sau đây chúng tôi sẽ giúp bạn làm rõ điều đó một cách dễ dàng nhất.
Nội dung chính
Margin là gì ?
Margin hay còn gọi là đòn bẩy tài chính, nó là việc vay tiền của công ty chứng khoán để đầu tư vào chứng khoán. Các nhà đầu tư sẽ dùng đòn bẩy nhằm gia tăng lợi nhuận, song phải chịu mức rủi ro cao hơn. Margin (giao dịch ký quỹ) được gọi là đòn bẩy tài chính. Khi dùng dịch vụ ký quỹ thì bạn có thể mua được số lượng cổ phiếu cao hơn nhiều so với số tiền thực mà bạn sở hữu.
Những cổ phiếu trong danh mục hiện tại của bạn sẽ là tài sản đảm bảo cho khoản vay đó. Tương tự như việc vay tiền mua nhà, chỉ với 300 triệu đồng nhưng bạn vẫn có thể mua được căn nhà trị giá 1 tỷ đồng. Hay với chứng khoán cũng vậy, bạn có 100 triệu là có thể vay margin từ công ty chứng khoán thêm 100 triệu để đầu tư vào chứng khoán.
Điều đó cũng có nghĩa là bạn sẽ mua được thêm một lượng cổ phiếu nhiều hơn nhằm mục đích gia tăng lợi nhuận. Tuy nhiên, phần rủi ro cũng tăng tương ứng.
Ví dụ:
– Một nhà đầu tư A dùng 2 tỷ của mình để mua cổ phiếu vinamilk trị giá 2 tỷ đồng. Như vậy nhà đầu tư A không dùng đến đòn bẩy.
– Nhà đầu tư B dùng 2 tỷ của chính mình để mua cổ phiếu vinamilk trị giá 4 tỷ đồng. Nhà đầu tư B có dùng đòn bẩy, nhà đầu tư B nắm giữ 4 tỷ đồng cổ phiếu vinamilk nhưng tiền vốn thật của anh chỉ có 2 tỷ đồng và vay của công ty chứng khoán 2 tỷ đồng.
Nếu giá của cổ phiếu vinamilk tăng lên 20%, khi ấy nhà đầu tư A sẽ có khoản tiền lời là 400 triệu đồng. Cách tính là 20% x 2 tỷ = 400 triệu, tương ứng với mức sinh lời 20%. Trong khi đó nhà đầu tư B có thể lời 800 triệu đồng. Cách tính là 20% x 4 tỷ = 800 triệu đồng. Tương ứng với mức sinh lời so với vốn gốc là 800 triệu/2 tỷ = 40%.
Ngược lại, nếu giá cổ phiếu vinamilk giảm 15%. Khi đó, nhà đầu tư A sẽ lỗ 300 triệu ( tương ứng 15%), nhà đầu tư B sẽ lỗ 600 triệu (tương ứng 30%).
Như vậy, thông qua ví dụ trên có thể thấy rằng margin thì phóng đại kết quả phần lời và lỗ của nhà đầu tư.
Tỷ lệ margin là gì ? Tỷ lệ giao dịch ký quỹ là gì?
Tỷ lệ margin là gì?
Tỷ lệ margin hay đòn bẩy là tỷ lệ cho vay tối đa của một công ty chứng khoán. Tỷ lệ giao dịch ký quỹ là tỷ lệ phần % số tiền thực có trong tổng số tiền tối đa có thể mua.
Công thức tính tỷ lệ ký quỹ margin là:
Tỷ lệ ký quỹ hiện tại = Tài sản ròng / Giá trị danh mục
Trong đó:
- Tài sản ròng là giá trị của lượng cổ phiếu bạn đã mua, tính theo giá thị trường hiện tại.
- Giá trị danh mục là giá trị của lượng cổ phiếu bạn đã mua từ tiền thực có và tiền nợ vay margin (bao gồm cả gốc và lãi vay).
Ví dụ minh hoạ để hiểu tỷ lệ margin
Những doanh nghiệp tốt, tính thanh khoản cao thường sẽ có tỷ lệ cho vay là 50%, đây cũng là mức cao nhất mà ủy ban chứng khoán yêu cầu. Nghĩa là, nó chiếm một nửa tài sản đầu tư của bạn. Chẳng hạn như, nhà đầu tư B trên có 2 tỷ nhưng có thể đầu tư đến 4 tỷ, khi ấy tỷ lệ sử dụng đòn bẩy hay tỷ lệ cho vay giao dịch ký quỹ là 1:2.
+ Có một đồng mà mua được 1.5 đồng chứng khoán thì tỷ lệ margin là 1:1.5 hay tỷ lệ ký quỹ là 66.6%.
+ Có một đồng mà có thể mua được hai đồng chứng khoán thì tỷ lệ margin là 1:2 hay tỷ lệ ký quỹ là 50%.
Song, một số công ty lách luật chơi kiểu đi đêm. Cho vay với tỷ lệ 1:3, 1:4, có nghĩa bạn có 100 triệu bạn có thể đầu tư đến 300 triệu, 400 triệu. Ở trong Forex, tỷ lệ đòn bẩy lên đến 1:1000 hay 1:10.000
Hay một ví dụ khác:
Hiện tại bạn đang sở hữu 100 ngàn cổ phiếu REE với tổng trị giá là 300 triệu VND.
Cơ cấu tài sản ròng của bạn sẽ như sau:
Trước khi dùng Margin (triệu đồng):
– Giá trị cổ phiếu (a) 300
– Tiền mặt (b) 0
Giá trị danh mục (c) = (a) + (b) 300
Nợ margin (d) 0
Tài sản ròng (e) = (c) – (d) 300
Khi ấy, dù bạn không có tiền mặt nhưng công ty chứng khoán có thể cho bạn vay tiền để mua thêm cổ phiếu. Hiểu một cách đơn giản, margin giống như 1 giao dịch cho vay cầm cố. Cụ thể:
- Công ty chứng khoán sẽ cho bạn vay tiền để mua cổ phiếu.
- Tài sản cầm cố chính là giá trị cổ phiếu hiện có trong danh mục.
Lúc này, nếu bạn sử dụng margin vay thêm 150 triệu để mua cổ phiếu REE, vậy cơ cấu tài sản của bạn sẽ là:
Sau khi vay Margin mua thêm 250 triệu cổ phiếu REE:
– Giá trị cổ phiếu (a) 550
– Tiền mặt (b) 0
Giá trị danh mục (c) = (a) + (b) 550
– Nợ gốc margin (d1) 250
– Nợ lãi vay margin (d2) 0
Nợ margin (d) = (d1) + (d2) 250
Tài sản ròng (e) = (c) – (d) 300
Tỷ lệ ký quỹ margin (f) = (e) / (c) 55%
Khi đó, tỷ lệ ký quỹ hiện tại của bạn sẽ là: Tỷ lệ ký quỹ hiện tại = 300/550 = 55%
Song, bạn cũng cần phải hiểu rằng:
- Giá cổ phiếu luôn biến động mỗi ngày, từ đó giá trị danh mục và giá trị tài sản ròng cũng sẽ biến động theo.
- Bên cạnh phần nợ gốc vay margin, mỗi ngày bạn cần phải trả lãi vay margin. Nó tương ứng với mức lãi suất khoảng 12 đến 14%/năm.
Do đó, giá trị tài sản ròng của bạn sẽ biến đổi mỗi ngày và làm thay đổi tỷ lệ ký quỹ margin. Tỷ lệ ký quỹ margin càng giảm thì rủi ro càng giảm. Khi tỷ lệ ký quỹ nhỏ hơn 50% nghĩa là tài sản ròng của bạn đang được thấp hơn số nợ margin mà bạn phải trả. Nhằm mục đích tránh được các rủi ro, tổn thất khi sử dụng margin bạn cần phải nắm được 3 ngưỡng quan trọng của nó.
Ngưỡng Margin quan trọng cần phải biết?
Margin sau mua
Tuy mỗi mã chứng khoán đều sẽ có tỷ lệ margin khác nhau là 50%, 60%,…nhưng không phải lúc nào bạn cũng được vay mức cao nhất. Những công ty chứng khoán thường sẽ đưa ra quy định giới hạn tỷ lệ ký quỹ margin sau mua tối thiểu là 50%.
Điều đó cũng đồng nghĩa với việc tỷ lệ margin hiện tại của bạn đang dưới 50% và bạn sẽ không thể vay thêm nữa. Trường hợp bạn muốn vay thêm thì cần phải bổ sung ký quỹ bằng tiền, chứng khoán hay bán bớt số cổ phiếu kém hiệu quả nhằm mục đích gia tăng tỷ lệ margin.
Phần tích tiếp tục với ví dụ ở trên, giả sử giá trị cổ phiếu REE giảm 10% và lãi vay margin phải trả là 10 triệu đồng. (Lưu ý: mức lãi vay càng lớn nếu thời gian vay càng lâu thì lãi suất quy đổi khoảng 12 đến 14%/năm).
Như vậy, lúc này cơ cấu tài sản của bạn sẽ như sau:
Giá trị cổ phiếu REE giảm 10%:
– Giá trị cổ phiếu (a) 495
– Tiền mặt (b) 0
Giá trị danh mục (c) = (a) + (b) 495
– Nợ gốc margin (d1) 250
– Nợ lãi vay margin (d2) 10
Nợ margin (d) = (d1) + (d2) 260
Tài sản ròng (e) = (c) – (d) 235
Tỷ lệ ký quỹ margin (f) = (e) / (c) 47%
Qua đó có thể thấy rằng, giá trị cổ phiếu REE chỉ còn 495 triệu, giảm 10% khi ở mức 550 triệu. Ngoài phần nợ gốc vay margin 250 triệu thì bạn còn phải trả thêm 10 triệu tiền lãi vay. Tỷ lệ ký quỹ khi ấy sẽ giảm xuống chỉ còn 47%.
Vậy lúc này rủi ro xảy ra là gì?
Nếu bạn không vay marin, mức lỗ của bạn sẽ được tính theo công thức: 300 triệu x (-10%) = 30 triệu.
Còn nếu bạn vay nợ margin để mua cổ phiếu thì mức lỗ trên tổng giá trị cổ phiếu sẽ tăng thêm. Bên cạnh đó, bạn còn phải trả thêm lãi vay margin. Nghĩa là, mức lỗ của bạn cụ thể như sau:
+ Lỗ từ cổ phiếu: 550 triệu x (-10%) = 55 triệu
+ Nợ từ lãi vay margin: 10 triệu
+ Tổng lỗ: 65 triệu
Hay bạn cũng có thể nhẩm nhanh bằng sự chênh lệch giữa giá trị tài sản ròng và phần vốn đầu tư ban đầu của bạn. Cụ thể, tổng lỗ khi vay margin = 235 triệu (tài sản ròng) – 300 triệu (vốn ban đầu) = -65 triệu
Bạn có thể thấy việc dùng margin đã làm tăng mức lỗ của bạn lên gấp đôi. Nghĩa là từ 30 triệu trở thành 65 triệu. Đó chính là mặt rủi ro của giao dịch margin. Còn ở chiều ngược lại, giá trị cổ phiếu tăng lên thì mức lãi cũng sẽ được tăng lên nhiều.
Margin call
Đến đây tin rằng mọi người cũng đã hiểu được phần nào về margin, tuy nhiên để đánh giá hết được mối nguy hiểm của nó thì không phải ai cũng biết. Thậm chí, còn có những người đã từng làm qua bộ phim có tựa đề Margin Call nói về cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008. Vậy margin call là gì?
Đây chính là mức tỷ lệ ký quỹ margin thấp nhất bạn phải duy trì. Ở nước ta, ngưỡng margin call thường là 40%. Còn đối với trường hợp tỷ lệ ký quỹ thấp hơn mức margin call thì khi đó công ty chứng khoán sẽ gọi điện, nhắn tin để bạn bổ sung ký quỹ. Nếu sau 3 ngày mà bạn vẫn chưa hoàn thiện hồ sơ, khi ấy công ty chứng khoán có quyền bán cổ phiếu của bạn để thu hồi nợ. Nói một cách đơn giản là bạn bị siết nợ.
Force sell
Đây chính là ngưỡng cảnh báo cuối cùng và dường như cũng là nặng nề nhất. Nếu bạn theo dõi các phiên thị trường điều trị mạnh, nhiều mã giảm sàn đồng loạt. Tỷ lệ ký quỹ margin của nhiều nhà đầu tư cũng sẽ được giảm mạnh chạm ngưỡng Force Sell, phổ biến nhất là 30%.
Ở ngưỡng này, nếu như không thực hiện bổ sung ký quỹ vào ngày hôm sau thì công ty chứng khoán sẽ tiến hành thực hiện những biện pháp giải chấp với giá sàn để thu hồi nợ.
Có nên sử dụng Margin ?
Không thể phủ nhận margin trong chứng khoán có thể mang lại lợi nhuận cao vượt trội. Song, các bài học từ cuộc khủng hoảng năm 2008 hay năm 2011 ở Việt Nam lần đầu tiên ban hành quy định về margin buộc bạn phải cân nhắc kỹ hơn.
Giống như các nhà đầu tư mới tìm hiểu khác, lời khuyên của chúng tôi dành cho bạn là không nên dùng margin trong chứng khoán. Nguyên nhân dẫn đến điều này là bởi:
+ Bạn là người mới không có nhiều kinh nghiệm. Bản thân chúng tôi trải qua nhiều năm, đối diện không ít nhà đầu tư thiếu kinh nghiệm nhưng lại quá tự tin dùng margin đòn bẩy cao. Ban đầu, họ đều nói rằng chỉ thử nghiệm một chút nhưng thực tế không phải vậy. Bạn chỉ nên bắt đầu với margin khi đã có cách kiểm soát rủi ro và làm chủ được cảm xúc.
+ Áp lực ký quỹ, trả lãi vay cũng rất lớn khiến bạn dẫn đến sai lầm. Thông thường, mọi người khi dùng đến margin nghĩa là tiền thực không đủ cho nhu cầu đầu tư. Tuy nhiên, khi dùng margin các công ty chứng khoán đều yêu cầu mức ký quỹ thấp nhất. Vô hình chung khiến bạn luôn phải đối mặt với áp lực cổ phiếu giảm giá thì bạn phải bổ sung như thế nào?
Đó là điều khá nan giải. Bởi khi việc đó xảy ra thì các quyết định đã không còn được chính xác. Bên cạnh đó, thời gian đến hạn của mỗi khoản vay margin chỉ trong thời gian 3 tháng. Nếu dùng margin để đầu tư lâu dài thì nó mà một sai lầm lớn. Chưa kể đến mức lãi vay hiện tại mà bạn cần cân nhắc.
Những năm trở lại đây, VN-Index giảm từ 1.200 xuống 900 điểm. Nếu bạn quan tâm đến các công ty chứng khoán đã hạ tỷ lệ margin của nhiều mã, thậm chí margin để giảm mức rủi ro, hay cổ phiếu bạn đang vay Margin với tỷ lệ 50% bị siết lại còn 60%…thì đồng nghĩa với việc ngay lập tức bạn cần nộp tiền hay bán cổ phiếu để duy trì tỷ lệ ký quỹ mớn.
Như vậy có thể thấy rằng, đầu tư margin như một con dao hai lưỡng. Sử dụng đúng cách sẽ giúp bạn kiếm được lợi nhuận lớn, nguồn vốn khổng lồ. Song cũng vì margin mà thành quả của bạn cũng có thể bị xóa sạch. Vậy nên, việc dùng đòn bẩy margin là vô cùng mạo hiểm.
Có nhiều nhà đầu tư nổi tiếng trên thế giới như Warren Buffett cũng đã không ít lần cảnh báo về sự nguy hiểm của việc dùng đòn bẩy trong đầu tư. Trường hợp bạn cần đầu tư, chống chọi được qua các giai đoạn xấu của thị trường, vậy lời khuyên tốt nhất mà bạn nên cân nhắc đó là chỉ nên sử dụng tiền mặt để đầu tư,.
Một vài chia sẻ trên đây hi vọng giúp bạn nắm được margin là gì, các mối nguy hiểm tiềm ẩn của margin trong chứng khoán. Tham khảo và áp dụng sâu sắc để tránh bị lừa bạn nhé!
